БАБАРЭКА (БАБАРЫКА) Пётр Адамавiч* [1898, в. Плябанцы Вiлейскага пав. Вiленскай губ., цяпер Вiлейскi р-н Мiнскай вобл. - 28.2.1938, Масква, НКВД], службовец. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. У 1919-21 член ВКП(б). Верагодна, у 1930-я г. быў арыштаваны. Апошняе месца работы - сакратар санiтарнага аддзела Дзмiтраўскага канцлагера НКВД Маскоўскай вобл. 5.1.1938 узяты пад варту ў iнтэрнаце Дзмiтлага. 25.2.1938 асуджаны 'тройкай' НКВД за 'контррэвалюцыйную прапаганду сярод зняволеных' i 'шпiянаж' да ВМП. Расстраляны. Пахаваны на палiгоне НКВД 'Аб'ект Бутава'. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 20.2.1990.
Кр.: Бутовский Полигон.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАБАРЭКА Пётр Якубавiч [1888 цi 1898, в. Старыца Слуцкага пав. Мiнскай губ. - 1938, ГУЛАГ], дзеяч бел. нацыянальнага руху. Скончыў Нясвiжскую настаўнiцкую семiнарыю (1917). Удзельнiчаў у 1-й сусветнай вайне (у званнi прапаршчыка). У 1919-20 студэнт Мiнскага настаўнiцкага iнстытута, актыўны ўдзельнiк падпольнай i партызанскай барацьбы. З'яўляўся членам Беларускага нацыянальнага камiтэта Случчыны. У лiп. 1920 прызваны ў Чырвоную армiю. У кастр.-лiст. 1920 Слуцкiм камiтэтам БПСР накiраваны ў воласцi для арганiзацыi выбараў дэлегатаў на бел. з'езд. Прыняў актыўны ўдзел у Слуцкiм збройным чыне 1920, быў камендантам мяст. Грозава. У крас. 1921 вярнуўся ў Савецкую Беларусь, служыў у Чырвонай армii. У жн. 1922 арыштаваны АДПУ у роднай вёсцы i прыгавораны да трох гадоў зняволення ўмоўна. У 1923 паступiў у БДУ. У кастр. 1924 накiраваны на работу ў Калiнiнскую акруѓгу (Клiмавiчы), дзе да лiст. 1925 узначальваў Мсцiѓслаўскi раённы аддзел адукацыi. У 1938 арыштаваны i асуджаны да зняволення ў канцлагерах, дзе i загiнуў.
Лiт.: Слуцкi збройны чын 1920 г. ў дакументах i ўспамiнах. Мн., 2001. / Ул. Ляхоўскi, Ул. Мiхнюк, А. Гесь. Мн., 2001. С. 309; ЭГБ, т. 6-2; Гесь А. Калiнiнская акруга: хронiка беларускага жыцця 1920-х гадоў // Спадчына. 2001. ?3.
БАБIНСКI Станiслаў Янавiч [лiт. псеўд. Крачыньскi, Лялiва, Р. Няруда; 20.11.1882, Варшава, цяпер Польшча - 20.9.1937, Масква, НКВД], дзеяч рэвалюцыйнага руху. Скончыў Ягелонскi ун-т (1910), Лясную акадэмiю. Рэвалюцыйную дзейнасць пачаў у СДКПiЛ у 1905, быў членам яе Варшаўскага камiтэта. Шмат разоў арыштоўваўся. Пасля Лютаўскай рэвалюцыi 1917 жыў у Маскве, уваходзiў у склад выканкама Маскоўскага Савета рабочых дэпутатаў, Маскоўскiх акруговага бюро i гарадскога камiтэта РСДРП(б), выканкама групы СДКПiЛ у Расii. Па Мiнскай i Магiлёўскай выбарчых акругах балацiраваўся ва Устаноўчы сход Расii. У час Кастрычнiцкага перавароту 1917 з'яўляўся членам ваеннага бюро пры Маскоўскiм камiтэце РСДРП(б), начальнiкам рэзервовага штаба ВРК Маскоўскага Савета. У снеж. 1917 - жн. 1918 нам. камiсара па польскiх справах пры наркамаце нацыянальнасцяў РСФСР. У грамадзянскую вайну ў Чырвонай армii - камiсар Зах. дывiзii, член ВРК 16-й армii Зах. фронту. З лют. 1919 начальнiк палiтаддзела наркамата земляробства Лiтоўска-Беларускай рэспублiкi. Уваходзiў у склад камiсii па аднаўленнi Вiленскага ун-та, потым па адкрыццi БДУ. Быў арганiзатарам i выкладчыкам курсаў савецкiх работнiкаў у Мiнску ў 1920. З'яўляўся членам Польбюро агiтпрапа ЦК РКП(б)-ВКП(б) у 1919-22 i 1926. Адзiн з заснавальнiкаў, рэктар i загадчык кафедры фiласофii Уральскага камунiстычнага ун-та ў Свярдлоўску. З 1925 член Польскай камiсii па гiсторыi партыi i рэвалюцыйнага руху пры ЦК ВКП(б), у 1929-31 дырэктар Полiтэхнiчнага музея ў Маскве, потым кiраўнiк метадычнага савета навукова-тэхнiчных выдавецтваў. Падчас арышту на пенсii. Арыштаваны НКВД СССР 15.6.1937 у Маскве па адрасе: вул. М. Горкага, д. 5, кв. 60. Асуджаны 20.9.1937 'тройкай' НКВД як 'удзельнiк контррэвалюцыйнай арганiзацыi ПАВ' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 7.5.1955.
Кр.: Расстрельные списки: Донское кладбище.
Лiт.: Księga polaków, uczestników Rewolucji Październikowej 1917-1920: Biografie. Warszawa, 1967; Хацкевич А.Ф. Польские интернационалисты в борьбе за власть Советов в Белоруссии. Мн., 1967; Najdus W. Polacy we władzach Republiki Litewsko-Bialoruskiej (1919 r.) // Kwartalnik historyczny. 1967. R. 74. Z. 3; ЭГБ, т. 1.
БАБIЦКI Iосiф Людвiгавiч* [1888, Барысаў Мiнскай губ., цяпер Мiнская вобл. - 26.9.1937, Ленiнград, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту галоўны бухгалтар Балтыйскага марскога параходства. Арыштаваны 28.8.1937 у Ленiнградзе. Асуджаны камiсiяй НКВД i пракуратуры СССР 22.9.1937 за 'контррэвалюцыйную шкоднiцкую дзейнасць' да ВМП. Расстраляны.
Кр.: Ленинградский мартиролог.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
БАБIЧ Валянцiна Захараўна* [2.2.1911, Вiцебск - 17.1.1938, Вiцебск, НКВД], бiёлаг. З сям'i службоўца. Атрымала вышэйшую адукацыю. Працавала бiёлагам-лабарантам у Вiцебскiм заалагiчным музеi. Выйшла замуж, гадавала дзiця. Арыштавана 23.6.1936 у Вiцебску па адрасе: вул. Гутараўская, д. 5, за 'шпiянаж'. 22.11.1936 вызвалена рашэннем асобай нарады пры НКВД. Зноў арыштавана i 9.12.1937 асуджана 'тройкай' НКВД да ВМП. Расстраляна. Рэабiлiтавана па першай справе (? 10887-п; захоўваецца як i другая ? 21134-п ў архiве УКДБ Вiцебскай вобл.) пракуратурай БВА 5.11.1989, па другой трыбуналам БВА 22.3.1961.
БАБIЧ Iван [1930, в. Бабiчы Дзiсенскага пав. Вiленскага ваяв., цяпер Глыбоцкi р-н Вiцебскай вобл. - 3.10.1994, Ваўкавыск Гродзенскай вобл.], удзельнiк антысавецкага маладзёжнага руху. Брат Марыi Бабiч. Пасля 2-й сусветнай вайны з сястрой паступiў у Глыбоцкае педагагiчнае вучылiшча, дзе далучыўся да групы Саюза беларускiх патрыётаў. Арыштаваны з сястрой органамi МДБ 8.9.1947 на станцыi Навадруцк пад Глыбокiм, калi спрабаваў выехаць у Польшчу. Да арышту меў непасрэднае дачыненне навучэнец Глыбоцкага педагагiчнага вучылiшча К.Талапiла. Пад следствам знаходзiўся ў Полацкай турме. Асуджаны з мацi Ганнай i дзядзькам Аляксеем Бабiчам (апошнiя двое за неданясенне). Падчас судовага працэсу былi дапушчаны грубыя фальсiфiкацыi: каб асудзiць Б. як паўналетняга, запiсалi, што ён нарадзiўся ў 1929. Асуджаны на 25 гадоў папраўча-працоўных работ. Этапаваны ў Комi АССР, затым у Горны канцлагер МУС Краснаярскага краю (каля Нарыльска). У апошнiм браў удзел у забастоўцы вязняў (май-лiп. 1953). У 1955 з сястрой накiраваны ў Маладзечна дзеля перагляду судовай справы. У хуткiм часе вызвалены. Пасля вяртання ў Беларусь праследаваўся мясцовымi ўладамi. З Марыяй Бабiч i яе мужам Львом Бялевiчам выехаў на заробкi ў Iнту. Працаваў у шахце электрыкам шахтавага абсталявання. Прадстаўляўся да ўрадавых узнагарод, але з-за мiнулага iмя Б. выкрэслiвалася са спiсу кандыдатаў. У час перабудовы ўзнагароджаны ордэнам 'Шахцёрскай славы'. Пасля выхаду на пенсiю вярнуўся ў Беларусь, жыў у Ваўкавыску.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАБIЧ Марыя (у шлюбе Бялевiч) [н. 1928, в. Бабiчы Дзiсенскага пав. Вiленскага ваяв., цяпер Глыбоцкi р-н Вiцебскай вобл.], удзельнiца антысавецкага маладзёжнага руху. Сястра Iвана Бабiча, жонка Льва Бялевiча. Падчас навучання ў Глыбоцкiм педагагiчным вучылiшчы ўступiла ў Саюз беларускiх патрыётаў. 25.3.1946 з iншымi сябрамi СБП прыняла прысягу. Арыштавана з братам 8.9.1947 на станцыi Навадруцк. Асуджана да 10 гадоў пазбаўлення волi. Тэрмiн адбывала ў Комi АССР, Кiраўскай вобл., у Азёрным канцлагеры пад Тайшэтам, працавала на будаўнiцтве чыгункi Тайшэт - Брацк, потым у Мардоўскай АССР. У 1955 з братам прывезена ў Маладзечна, дзе адбыўся перагляд судовай справы. Тэрмiн зняволення быў скарочаны да 8 гадоў. Вызвалена ў лют. 1956, вярнулася ў родныя мясцiны. Пабралася шлюбам з сябрам Глыбоцкай групы СБП Львом Бялевiчам. Маюць дачку. З 1983 Леў i Марыя Бялевiчы жывуць у Полацку.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАБКОЎ Уладзiмiр Яўхiмавiч [каля 1875, мяст. Стары Быхаў Быхаўскага пав. Магiлёўскай губ., цяпер Быхаў, райцэнтр Магiлёўскай вобл. - 13(26).2.1905, Варонеж], удзельнiк рэвалюцыйнага руху. Скончыў Магiлёўскую гiмназiю. За ўдзел у дэманстрацыi пратэсту ў сувязi з падзеямi на Хадынскiм полi 18.5.1896 выключаны з Маскоўскага ун-та i на год сасланы ў Стары Быхаў. Паступiў у Харкаўскi ун-т. У час вучобы ўдзельнiчаў у мясцовай арганiзацыi РСДРП. 28.10.1900 арыштаваны i сасланы на радзiму пад нагляд палiцыi, але працягваў весцi рэвалюцыйную прапаганду сярод рабочых. Стварыў Быхаўскую сацыял-дэмакратычную арганiзацыю. Пад яго ўплывам i пры непасрэдным удзеле ў Старым Быхаве адбылiся выступленнi рабочых. 17.11.1901 зноў арыштаваны i пасаджаны ў магiлёўѓскую турму. Вясной 1902 сасланы ў Енiсейскую губ. на 3 гады. Пасля ссылкi жыў у Харкаве, захварэў i памёр у Варонежы.
Лiт.: Деятели революционного движения в России: Биобиблиоѓграфический словарь. М., 1931. Т. 5. Вып. 1.
БАБРАЎНIЦКI Уладзiмiр Сцяпанавiч [1905, мяст. Койданава Мiнскага пав. Мiнскай губ., цяпер Дзяржынск Мiнскай вобл. - ?], навуковец, дзяржаўны дзеяч. З сялянскай сям'i. У 1923 скончыў сямiгодку. Сярэднюю адукацыю атрымаў у Мiнску. У 1925 паступiў у Горацкую сельскагаспадарчую акадэмiю. У 1929 атрымаў дыплом iнжынера-лесагаспадарнiка i паступiў у аспiрантуру Гомельскага лесатэхнiчнага iнстытута. З 1932 дацэнт. У жн. 1934 пераехаў у Мiнск, паступiў у аспiрантуру БелАН. У 1936 абаранiў кандыдацкую дысертацыю. Са студз. 1938 рэктар БДУ. Арыштаваны 12.7.1938 на рабоце. Пасля шматлiкiх катаванняў прызнаўся ў 'шпiянажы i шкоднiцтве', але потым ад сваiх слоў адмовiўся. 10.3.1940 справа Б. была спынена i праз тыдзень яго вызвалiлi. Да 2-й сусветнай вайны дацэнт кафедры арганiчнай хiмii БДУ. У час вайны ў эвакуацыi (Татарская АССР, Масква). З 1947 зноў у БДУ. Спрабаваў абаранiць доктарскую дысертацыю, але ў чэрв. 1952 на сходзе кафедры арганiчнай хiмii абвiнавачаны ў 'адсутнасцi неабходных друкаваных прац', не атрымаў рэкамендацыi. У 1955 з шэрагам iншых выѓкладчыкаў БДУ звольнены 'ў сувязi са скарачэннем штатаў'.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
Лiт.: Яноўскi А., Зельскi А. Гiсторыя Беларускага дзяржаўнага унiверсiтэта ў бiяграфiях яго рэктараў. Мн., 2001. С. 68-77.
БАБРОВА Марыя Аляксандраўна [сапр. Бронiна, 1897, в. Локшы Вiцебскай губ., цяпер Вiцебская вобл. - 28.4.1920), удзельнiца падпольнай барацьбы ў Бабруйску i Бабруйскiм пав. ў гады польскай акупацыi 1919-20. Па даручэнню ЦК КП(б)ЛiБ арганiзоўвала нелегальныя партыйныя камiтэты на Бабруйшчыне. У час павятовай падпольнай партыйнай канферэнцыi, якая адбывалася на яе кватэры, арыштавана польскiмi ўладамi. Была хворая на тыф. Пасля катаванняў расстраляна легiянерамi. Яе iмем у Бабруйску названа вулiца.
Кр. геагр.: БелСЭ, т. 2, с. 38.
Лiт.: БЭ, т. 2.
БАБРОЎСКАЯ Валянцiна Iгнатаўна [1916, Мiнск - ?], спявачка, верагодна, сястра Уладзiслава Баброўскага. З сям'i рабочага. Атрымала вышэйшую або незакончаную вышэйшую адукацыю. Працавала ў хоры Беларускага тэатра оперы i балета. У час 2-й суѓсветнай вайны заставалася на акупаванай тэрыторыi. Жыла ў Мiнску па адрасе: Мацвееўскi зав., д. 7, кв. 3. Арыштавана 1.3.19446. Асуджана 4.7.1945 асобай нарадай пры НКВД за 'супрацоўнiцтва з нямецкiмi акупацыйнымi ўладамi' да 5 гадоў пазбаўлення волi. Этапавана ў Краснаярскi край. Далейшы лёс невядомы. Рэѓабiлiтавана прэзiдыумам Мiнскага абл. суда 22.2.1990. Асабовая справа Б. ? 30598-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАБТУТА Еўдакiя Мiкалаеўна* [1916, в. Себяхi Вiцебскага пав., цяпер у складзе Вiцебска - ?], мастачка. З сялянскай сям'i. Атрымала сярэднюю адукацыю. Працавала ў Вiцебскiх мастацкiх майстэрнях. У час 2-й сусветнай вайны заставалася на акупаванай тэрыторыi. Арыштавана 9.6.1945. Абвiнавачвалася ў 'супрацоўнiцтве з нямецкiмi акупантамi', але праз некалькi месяцаў справа Б. была спынена, а яна вызвалена. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтавана УКГБ Вiцебскай вобл. 4.10.1945.
БАБУРЫН Уладзiмiр Iсiдаравiч* [1910, в. Высокая Буда, цяпер Клiмавiцкi р-н Магiлёўскай вобл. - ?], перакладчык, педагог. З сям'i рабочага. Вышэйшую адукацыю атрымаў у першай палове 1930-х г. Працаваў выкладчыкам японскай мовы ў Далёкаўсходняй ВА, ад'юнктам курсаў ваенных перакладчыкаў пры разведѓаддзеле. Арыштаваны 3.8.1938 у Хабараўску за 'шпiянаж i здраду радзiме'. 9.3.1939 пастановай пракурора Далёкаўсходняй ВА вызвалены i рэабiлiтаваны. Далейшы лёс невядомы. Асабовая справа Б. ? 8736 СН захоўѓваецца ў архiве УКДБ Магiлёўскай вобл.
БАБУШКIН Натан Уладзiмiравiч* [1901, Гомель - 7.5.1938, Масква, 'Камунарка', НКВД], партыйны дзеяч, службовец. Меў незакончаную вышэйшую адукацыю, быў членам ВКП(б). Падчас арышту сакратар парткама ЦАГI i завода ? 24. Арыштаваны 20.3.1938 у Маскве па адрасе: вул. Бакунiнская, д. 4/6, кв. 76. Асуѓджаны 7.5.1938 ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР за 'ўдзел у контррэвалюцыйнай тэрарыстычнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 7.5.1955.
БАБЧОНАК Iван Мiтрафанавiч* [1887, Рэчыца Мiнскай губ., цяпер райцэнтр Гомельскай вобл. - 7.7.1938, Мiнск, НКВД], педагог. З сям'i рабочага. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Быў членам партыi эсэраў. У 1918 начальнiк партызанскага атрада ў Бабруйскiм пав. У 1930-я г. выкладчык МВПI. Быў жанаты, гадаваў дваiх дзяцей. Арыштаваны 6.2.1938 у Мiнску па адрасе: вул. Фpунзе, д. 23, кв. 3. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД СССР 25.5.1938 як 'польскi шпiён' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 24.9.1957. Асабовая справа Б. ? 10926-с захоўѓваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАГАМАЗАЎ Iван Iгнатавiч* [1891, в. Вялiкая Крушынаўка Рагачоўскага пав. Магiлёўскай губ., цяпер Рагачоўскi р-н Гомельскай вобл. - 15.9.1930, Омск, НКВД], медык. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Падчас арышту фельчар у в. Вялiкарэчча Омскай вобл. Арыштаваны 19.5.1930. Асуджаны асобай 'тройкай' пры АДПУ Заходнесiбiрскага краю 7.9.1930 як 'член контррэвалюцыйнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны пракуратурай Омскай вобл. 27.6.1989.
Кр.: Книга памяти жертв политических репрессий Омской области.
БАГДАНАЎ Георгiй Аляксеевiч* [1901, Вiцебск - 25.3.1938, Масква, НКВД], службовец. З сям'i рабочага. Падчас арышту iнспектар Бабруйскага фiнансавага аддзела. Арыштаваны 7.1.1936 у Бабруйску па адрасе: вул. Люксембургская, д. 20. Этапаваны ў Дзмiтраўскi канцлагер НКВД Маскоўскай вобл. 8.3.1938 узяты пад ахову. 19.3.1938 асуджаны 'тройкай' НКВД за 'контррэвалюцыйную прапаганду сярод зняволеных' да ВМП. Расстраляны на палiгоне НКВД 'Аб'ект Бутава'. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 19.6.1989. Асабовая справа Б. захоўваецца ў ДА РФ.
Кр.: Бутовский Полигон.
БАГДАНАЎ Юрый Станiслававiч [8.12.1920, Вялiкiя Лукi Пскоўскай губ., цяпер райцэнтр Пскоўѓскай вобл., Расiя - 1987, Мiнск], матэматык, педагог, вучоны. У 1937 паступiў на матэматычна-механiчны ф-т Ленiнградскага ун-та. У пачатку 2-й сусветнай вайны пайшоў у партызанскi атрад, прымаў удзел у баявых аперацыях у тыле ворага. У адным з баёў цяжка паранены i вымушаны застацца на акупаванай тэрыторыi. У сак. 1942 вывезены ў Германiю. Восенню 1945 вярнуўся на радзiму. Адноўлены ў Ленiнградскiм ун-це. У хуткiм часе арыштаваны органамi НКВД. Асуджаны да 10 гадоў зняволення на той падставе, што быў у нямецкiм палоне. У 1955 ваенная калегiя Вярхоўнага суда СССР адмянiла прыгавор i Б. вызвалiлi. У 1956 скончыў Ленiнградскi ун-т, працаваў у Ленiнградскiм адѓдзяленнi Iнстытута матэматыкi АН СССР. З 1958 працаваў у БДУ на кафедры дыферэнцыяльных ураўненняў, з 1964 узначальваў кафедры агульнай матэматыкi i матэматычнай фiзiкi, а таксама кафедру вышэйшай матэматыкi. Унёс вялiкi ўклад у развiццё бел. матэматычнай школы: падрыхтаваў больш за 40 кандыдатаў навук, 5 з iх сталi дактарамi навук. Аўтар больш чым 100 навуковых артыкулаў, шэрагу вучэбных дапаможнiкаў.
Лiт.: Прафесары i дактары навук Беларускага дзяржаўнага унiверсiтэта. 1921-2001. Мн., 2001. С. 30-31; Воднев В. Т. Юрий Станиславович Богданов - ученый, педагог, воспитатель // Матэматыка: праблемы выкладання. 1996. Вып. 5; БЭ, т. 2.
БАГДАНОВIЧ Аўраам Аўраамавiч* [1892, в. Крушыняны Гродзенскага пав., цяпер Польшча - 8.12.1937, Ленiнград, НКВД], службовец. З бел. сялянскай сям'i. Падчас арышту загадчык зброi аддзела аховы Кастрычнiцкай чыгункi. Арыштаваны 11.9.1937 у Ленiнградзе па адрасе: Васiльеўскi Востраў, 6-я лiнiя, д. 23, кв. 23. Асуджаны камiсiяй НКВД i пракуратуры СССР 2.12.1937 за 'шпiянаж' да ВМП. Расстраляны.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения.
Кр.: Ленинградский мартиролог.
БАГДАНОВIЧ Мiхаiл Ануфрыевiч* [1900, мяст. Капыль Слуцкага пав. Мiнскай губ., цяпер райцэнтр Мiнскай вобл. -15.7.1942, Сыктыўкар, НКВД], навуковец. З сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Уступiў у ВКП(б). Працаваў дацэнтам у клiнiцы ўнутраных хвароб Мiнскага медыцынскага iнстытута. Ажанiўся, гадаваў дваiх дзяцей. Арыштаваны 30.7.1938 у Мiнску па адрасе: вул. К.Маркса, д. 50, кв. 30. Асуѓджаны асобай нарадай пры НКВД 5.8.1939 за 'шпiёнѓскую дзейнасць на карысць польскiх разведорганаў' да 5 гадоў папраўча-працоўных работ. Этапаваны ва Усць-Вымскi канцлагер НКВД Комi АССР. Загiнуў у зняволеннi. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 23.3.1956. Асабовая справа Б. ? 6655-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАГДАНОВIЧ Iван Васiлевiч* [1887, мяст. Слабада Дзiсенскага пав. Вiленскай губ., цяпер Мiёрскi р-н Вiцебскай вобл. - ?], навуковец. З сям'i святара. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Удзельнiк грамадзянскай вайны (з 1919 у Чырвонай армii). Падчас арышту сакратар вучэбнай часткi Беларускага полiтэхнiчнага iнстытута. Быў жанаты, гадаваў дзiця. Арыштаваны 26.9.1933 у Мiнску па адрасе: вул. Шыpокая, д. 48. Асуѓджаны паводле пастановы калегii АДПУ СССР 9.1.1934 як 'член контррэвалюцыйнай арганiзацыi БНЦ' да 3 гадоў папраўча-працоўных лагераў (заменена на ссылку). Вызвалены 26.9.1936. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 18.4.1956. Асабовая справа Б. ? 10182-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАГДАНОВIЧ Цiмафей Спiрыдонавiч* [1884, в. Каханавiчы Дрысенскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Верхнядзвiнскi р-н Вiцебскай вобл. - 27.8.1937, Томск, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту iнспектар па лiквiдацыi непiсьменнасцi раённага аддзела народнай адукацыi. Арыштаваны 30.6.1937 у в. Крывашэiна Томскай вобл. Асуджаны 25.7.1937 за 'ўдзел у контррэвалюцыйнай ваенна-трацкiсцкай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 20.9.1957.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Рапановiч. Слоўнiк геаграфiчных назваў.
Кр.: Книга памяти томичей.
БАГДАНСКI Iосiф Пятровiч* [жн. 1903, мяст. Радашковiчы Мiнскага пав., цяпер г. п. Маладзечанскага р-на Мiнскай вобл. - 17.5.1934, Мiнск, НКВД], навуковец. З сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. У 1930 уступiў у ВКП(б). Падчас арышту старшы навуковы супрацоўнiк БелАН. Арыштаваны 11.9.1933 у Мiнску па адрасе: вул. Радыстаў, д. 2, кв. 2. Асуджаны 9.1.1934 калегiяй АДПУ як 'член контррэвалюцыйнай арганiзацыi БНЦ' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 18.4.1956. Асабовая справа Б. ? 10182-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
БАГДАНЧУК Сяргей Яўхiмавiч [парт. псеўданiмы Жэнька, Стары; 22.3(4.4).1911, в. Касцянi Слонiмѓскага пав. Гродзенскай губ. , цяпер Слонiмскi р-н Гроѓдзенскай вобл. - 4.4.1933, Брэсцкi р-н], дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Зах. Беларусi. Адзiн са стваральнiкаў падпольных камсамольскiх арганiзацый на Слонiмѓшчыне. У 1927 сакратар Слонiмскага акруговага камiтэта КСМЗБ. Неаднаразова арыштоўваўся польскiмi ўладамi. У 1928 эмiграваў у СССР. У 1932 скончыў Камунiстычны ун-т нацыянальных меншасцей Захаду iмя Мархлеўскага ў Маскве. Пасля зноў на падпольнай рабоце ў Зах. Беларусi. З лiп. 1932 сакратар Брэсцкага акруговага камiтэта КПЗБ. Узначальваў забастоўку лесарубаў i возчыкаў лесу на Пружаншчыне, якая адбылася ў снеж. 1932 - лют. 1933 i скончылася перамогай бастуючых. Схоплены i закатаваны польскай палiцыяй. Яго iмем названы вулiцы ў Брэсце i ў пас. Мухавец Брэсцкага раёна, дзе яму пастаўлены помнiк.
Лiт.: ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 2; Орехво Н. С. Дела и люди КПЗБ: Воспоминания. Мн., 1983.
БАГIНА Канстанцiн Станiслававiч* [1872, в. Пугачы, цяпер Валожынскi р-н Мiнскай вобл. - ?], музыкант. З сялянскай сям'i. Апошняе месца работы - настpойшчык музычных iнстpументаў. Быў жанаты, гадаваў дваiх дзяцей. Арыштаваны 11.8.1933 у Мiнску па адрасе: вул. К. Маpкса, д. 56, кв. 4. Асуджаны паводле пастановы калегii АДПУ СССР 19.12.1933 як 'член ПАВ' да 5 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 30.10.1956. Асабовая справа Б. ? 9939-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАГIНСКI Эдмунд Эдмундавiч* [26.9.1883, Коўна, цяпер Каўнас, Лiтва 26.10.1937, Мiнск, НКВД], рэжысёр. З сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Уступiў у ВКП(б). Працаваў загадчыкам пастановачнай часткi Беларускага тэатра оперы i балета. Быў жанаты, гадаваў траiх дзяцей. Арыштаваны 23.5.1937 у Мiнску па адрасе: вул. Энгельса, д. 54, кв. 2. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД СССР 14.10.1937 за 'антысавецкую дзейнасць' да ВМП. Расстраляны. Рэабiѓлiтаваны пракуратурай БССР 28.4.1989. Асабовая справа Б. ? 24575-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАГУЦКI Вацлаў Антонавiч [1884, мяст. Буракуў каля Варшавы (паводле iншых звестак Варшава), цяпер Польшча - 19.12.1937, Масква, 'Камунарка', НКВД], рэвалюцыянер, савецкi партыйны дзеяч. З сям'i рабочага. У 1904 уступiў у СДКПiЛ. За рэвалюцыйную дзейнасць 9 разоў арыштоўваўся, чатыры гады правёў у турмах. У 1910-12 у эмiграцыi ў ЗША. У 1912 вярнуўся ў Расiю. Удзельнiк 1-й сусветнай вайны, на фронце вёў рэвалюцыйную агiтацыю сярод салдат. Пасля Лютаўскай рэвалюцыi 1917 член выканкама Тыфлiскага Савета. У 1918 кiраўнiк камiтэта СДКПiЛ у Беластоку i Гродна, арганiзатар ячэек Кампартыi Польшчы. Старшыня Гродзенскага падпольнага камiтэта РКП(б) у 1918, старшыня Гродзенскага Савета рабочых дэпутатаў у студз.-крас. 1919. У 1919-20 старшыня Надзвычайнай камiсii ў Мiнску, адначасова член Бюро па нелегальнай рабоце пры ЦК КП(б)ЛiБ. У 1921 займаўся аднаўленнем камунiстычных падпольных арганiзацый на тэрыторыi Зах. Беларусi i Вiленшчыны. У 1921-24 загадчык арганiзацыйнага аддзела, сакратар Цэнтральнага Бюро КП(б)Б i нам. старшынi СНК БССР, нам. сакратара Часовага Беларускага бюро ЦК РКП(б). З'яўляўся прадстаўнiком ЦК Кампартыi Польшчы ў Выканкаме Камiнтэрна. Пасля сканчэння курсаў марксiзму-ленiнiзму пры Камунiстычнай акадэмii ў Маскве (1929) працаваў у ВЦСПС, быў старшынёй ЦК прафсаюзаў работнiкаў сувязi СССР, старшынёй Скандынаўскай секцыi Выканкама Прафiнтэрна. Член ЦВК СССР у 1922-24 i яго прэзiдыума ў 1924. З 1936 у Хабараўѓску, член калегii краявога суда. Арыштаваны 5.9.1937 у Хабараўску па адрасе: вул. Камсамольская, д. 44. Асуѓджаны 19.12.1937 за 'ўдзел у контррэвалюцыйнай тэрарыстычнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 31.3.1956. Яго iмем названа вулiца ў Гродне. У Мiнску на доме, у якiм ён жыў, устаноўлена мемарыяльная дошка.
Тв.: Минувшие годы [Воспоминания] // Звезда. 1923. 14 марта.
Кр.: Расстрельные списки: 'Коммунарка'.
Лiт.: ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 2; Протько Т.С. Становление советской тоталитарной системы в Беларуси (1917-1941 гг.). Мн., 2002. С. 646-647; Киркевич А. Человек из легенды // Гродненская правда. 1968. 28 авг.; Мараш Я. Помнят его имя // Гродненская правда. 1988. 6 сент.
БАГУШЭВIЧ Захар Iванавiч* [1904, в. Заўшыча (?), цяпер Слуцкi р-н Мiнскай вобл. - ?], педагог. З сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Працаваў выкладчыкам у Вiцебскiм педагагiчным iнстытуце. Арыштаваны 19.9.1937 у Вiцебску па адрасе: вул. 2-я Вялiжская, д. 4. Асуджаны 'тройкай' НКВД 28.9.1937 за 'ўдзел у складзе контррэвалюцыйнай арганiзацыi' да 10 гадоў папраўча-працоўных работ. Этапаваны ў адзiн з канцлагераў НКВД Свярдлоўскай вобл. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны прэзiдыумам Вiцебѓскага абл. суда 28.7.1956. Асабовая справа Б. захоўваецца ў архiве УКДБ Вiцебскай вобл.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАЗАРЭЎСКI Мiхаiл Вiктаравiч* [1903, в. Буцэвiчы Мiнскага пав., цяпер Мiнскi р-н - ?], музыкант. З сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Працаваў на Беларускiм радыё. Арыштаваны 21.3.1933 у Мiнску па адрасе: вул. Рабочая, д. 19, кв. 1. Асуджаны паводле пастановы калегii АДПУ 13.5.1933 за 'антысавецкую агiтацыю' i 'як удзельнiк антысавецкай групы' да 3 гадоў пазбаўлення волi ўмоўна. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны пракуратурай БССР 2.4.1989. Асабовая справа Б. ? 26878-с захоўваецѓца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
БАЙДАК Андрэй Кандратавiч* [1917, в. Байдакi Мiнскага пав., цяпер Мiнскi р-н - ?], рэдактар. З сялянскай сям'i. Верагодна, атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. Працаваў тэхнiчным рэдактарам у газ. саўгаса 'Зара Захаду'. Арыштаваны 30.5.1936 у в. Байдакi. Асуджаны пазасудовым органам НКВД 11.8.1936 за 'антысавецкую агiтацыю' да 3 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда Беларусi 12.5.1992. Асабовая справа Б. ? 35619-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАЙЕР Мiкалай Мiкалаевiч* [1886, в. Бобрык, цяпер Харкаўская вобл., Украiна - ?], педагог. З мяшчанскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Працаваў выкладчыкам у Горацкай сельскагаспадарчай акадэмii. Быў жанаты. Арыштаваны 15.12.1948 у Горках. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 11.6.1949 за 'барацьбу з савецкай уладаю i паклёп на сучасную рэчаiснасць' да 10 гадоў папраўча-працоўных лагераў з канфiскацыяй маёмасцi. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны пракурорам Магiлёўскай вобл. 28.9.1989. Асабовая справа Б. ? 11696 з фотаздымкам захоўваецца ў архiве УКДБ Магiлёўскай вобл.
БАКIНОЎСКI Васiль Восiпавiч [1.1.1880, мяст. Койданава, Мiнскага пав., цяпер райцэнтр Дзяржынск Мiнскай вобл. - ?, ГУЛАГ], удзельнiк бел. нацыянальна-вызваленчага руху. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю спецыяльную адукацыю. У 1918 працаваў у канцылярыi Народнага сакратарыята БНР, затым у канцылярыi Часовага Беларускага нацыянальнага камiтэта ў Мiнску. З аднаўленнем Савецкай улады ў Беларусi ў лiп. 1920 застаўся ў Мiнску. Удзельнiчаў у рабоце лiквiдацыйнага з'езду БПСР у чэрв. 1924. У 1930-я г. працаваў эканамiстам у лазнева-пральным трэсце. Быў жанаты, меў дваiх дзяцей. Арыштаваны 6.2.1938 у Мiнску па адрасе: вул. Свярдлова, д. 23/2, кв. 3. Асуджаны тройкай НКВД 10.10.1938 за 'шкоднiцтва i антысавецкую агiтацыю' да 8 гадоў ППК. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны пракуратурай БССР 31.3.1989. Асабовая справа Б. ? 21882-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
Лiт.: Слуцкi збройны чын 1920 г. ў дакументах i ўспамiнах. Мн., 2001. С. 316.
БАКШАНСКI Юльян [1824, маёнтак Тупальшчына Свянцянскага пав. Вiленскай губ., цяпер Смаргонскi р-н Гродзенскай вобл. - 4.4.1863], удзельнiк вызваленчага руху ў Беларусi. Вучыўся ў Вiленскай гiмназii. За сувязь з тайнымi студэнцкiмi гурткамi i вывучэнне забароненых кнiг у 1842 сасланы ў Разанскую губ. У 1846 вярнуўся на радзiму i ў сак. 1847 напiсаў 'Адозву да смаргонскiх сялян', у якой заклiкаў iх аб'яднацца з мяшчанамi i салдатамi i выступiць супраць паноў. У народным паўстаннi бачыў сродак вырашэння сацыяльных i нацыянальных праблем. Арыштаваны i асуджаны да 12 гадоў катаргi, якую адбываў у Нерчынску да 1858. Пасля вяртання прыняў удзел у падрыхтоўцы паўстання 1863. Арганiзаваў i ўзначалiў паўстанцкi атрад. У адным з баёў загiнуў каля в. Свечкi. Пахаваны ў в. Плябань Вiлейскага пав. (цяпер Маладзечанскi р-н).
Лiт.: Fajnhauz D. Ruch konspiracyjny na Litwłe i Białorusi, 1846-1848. Warszawa, 1965; Мальдзiс А. Юльян Бакштанскi // Мальдзiс А. Падарожжа ў XIX ст. Мн., 1969. С. 90-95; ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 2.
БАКШЭВIЧ Вадзiм Iгнатавiч* [1890-я г. (?) - восень 1937 (?), НКВД], службовец, муж Алены Пiкулiк. Апошняе месца работы - начальнiк Упраўлення вышэйшай школы наркамата асветы БССР. Асуджаны ў 1937 як 'вораг народа' да ВМП. Расстраляны. Месца смерцi невядома. Рэабiлiтаваны.
БАЛАЧКО А. Ю.* [1934 - ?], на момант арышту вучанiца 9-га класа СШ. Жыхарка Вiдзаўскага р-на Вiцебскай вобл., цяпер Браслаўскi р-н Вiцебскай вобл. Паводле дадзеных следства, выхоўвалася роднымi ў антысавецкiм духу, у дзяцiнстве прысутнiчала на сходах удзельнiкаў узброенага падполля. З 1949 вяла антысавецкую прапаганду, напiсала i распаўсюдзiла звыш 20 'пасквiляў' з заклiкамi да палякаў змагацца за аднаўленне Польшчы. Слухала i пераказвала перадачы радыёстанцыi 'Голас Амерыкi'. У 1952-53 у размовах з сяброўкамi крытыкавала камсамол i высмейвала камсамольцаў. Напiсала на школьнай дошцы: 'Широка страна моя родная, Много в ней тюрем, лагерей, Я такой другой страны не знаю, Где так много плачет матерей'. У днi жалобы па Сталiну 'схiляла навучэнцаў на шлях ладжання вясёлага праводжання часу, у рэзка зняважлiвай форме выказвалася на адрас памерлага кiраўнiка партыi i савецкай дзяржавы' i г. д. Асуджана паводле артыкула 'антысавецкая агiтацыя i прапаганда' 7.9.1953. Далейшы лёс невядомы.
Лiт.: 5810, с. 181.
БАЛIН Станiслаў [1897, мяст. Трокi Вiленскай губ., цяпер Тракай, Лiтва - 1937, ГУЛАГ], дзеяч рэвалюцыйнага руху ў Зах. Беларусi. Кiраўнiк польскай сялянскай партыi 'Вызволене'. Дэпутат польскага сейма з 1922. Разам з iншымi дэпутатамi восенню 1924 выйшаў з партыi i стварыў 'Незалежную сялянскую партыю'. За рэвалюцыйную дзейнасць арыштаваны ў 1927 i асуѓджаны на турэмнае зняволенне. Пасля адбыцця тэрмiну эмiграваў у СССР. Арыштаваны НКВД СССР i расстраляны.
Лiт.: Валахановiч А.I., Мiхнюк У.М. Споведзь у надзеi застацца жывым: Аўтабiяграфiя Бранiслава Тарашкевiча. Мн., 1999. С. 167.
БАЛОЦIНА Анiсся Давыдаўна [1865, Мсцiслаў Магiлёўскай губ., цяпер райцэнтр Магiлёўскай вобл. - ?], рэвалюцыянерка-народнiца. Вучылася ў Маскоўскiм вучылiшчы жывапiсу, скульптуры i дойлiдства. Увахоѓдзiла ў гурток нарадавольцаў, удзельнiчала ў друкаваннi i распаўсюджваннi антыўрадавай лiтаратуры. Арыштавана 31.3.1886 па даносе С.Зубатава, якi выдаў палiцыi гурток. Пасля працяглага следства ў лiп. 1887 саѓслана на 8 гадоў у Сiбiр. Удзельнiчала ва ўзброеным выступленнi ссыльных у Якуцку ў сак. 1889. У час сутычкi з карнiкамi паранена. Ваенна-судовай камiсiяй прыгаворана да пазбаўлення ўсiх правоў i пажыццёвай катаргi. Пакаранне адбывала ў Вiлюйскай катаржнай турме, у якой утрымлiвалiся асаблiва небяспечныя палiт. злачынцы. У вер. 1893 атрымала дазвол на вольнае пасяленне. Восенню 1897 вярнулася на радзiму, жыла ў Шклове пад наглядам палiцыi. У 1898 выехала за мяжу. Далейшы лёс невядомы.
БАЛТМАН Адольф (Адам) Данатавiч [парт. псеўд. Анатолiй; 4(16).4.1882, Новааляксандраўскi пав. Ковенскай губ. - ?], дзеяч рэвалюцыйнага руху. Адзiн з кiраўнiкоў Мiнскай арганiзацыi РСДРП. У лiп. 1906 арыштаваны за перавоз друкарскага шрыфта. У маi 1907 арганiзаваў забастоўку на кафляна-ганчарным заводзе ў Мiнску, за што арыштаваны i зняволены ў Мiнскай турме. Пры вобыску на яго кватэры былi знойдзены адозвы Мiнскай арганiзацыi РСДРП, перапiска, што сведчыла пра яго антыўрадавую дзейнасць. Паводле прыгавору Вiленскай судовай палаты ў снеж. 1908 сасланы на пасяленне ў Енiсейскую губ., дзе знаходзiўся да 1911. Далейшы лёс невядомы.
Лiт.: ЭГБ, т. 1.
БАЛЦIН Аўгуст Янавiч [сапр. Блюм Тэадор Янавiч, 5(17).1.1894, Газенпот Курляндскай губ., цяпер Айзпутэ, Латвiя - 23.6.1953], дзяржаўны дзеяч. З сям'i службоўца. Скончыў 6 класаў Лiбаўскага камерцыйнага вучылiшча. З 1910 член раённага камiтэта РСДРП у Лiбаве (цяпер Лiепая). Пасля Пражскай Усерасiйскай канферэнцыi бальшавiцкай партыi (студз. 1912), на якой былi прыняты рашэннi аб умацаваннi нелегальных ячэек партыi, узначалiў камiтэт па аднаўленню Лiбаўскай падпольнай арганiзацыi. З 1914 член падраённага камiтэта Рыжскай арганiзацыi бальшавiкоў. З 1915 у Харкаве член камiтэта гарадской бальшавiцкай арганiзацыi. Неаднаразова арыштаваны, сядзеў у турмах (1909, 1913, 1914, 1916). Пасля Лютаўскай рэвалюцыi 1917 член Бакiнскага камiтэта партыi. У кастрычѓнiцкiя днi 1917 член Грозненскага камiтэта бальшавiцкай партыi. Са снеж. 1917 зноў у Баку, актыўна ўдзельнiчаў ва ўстанаўленнi Савецкай улады. Пасля прыходу савецкiх войск працаваў у гаспадарчых органах. Уступiў у ВКП(б). З 1926 у Маскве, член прэзiдыума Цэнтральнага саюза спажывецкiх таварыстваў СССР. У 1929 накiраваны ў БССР. Працаваў старшынёй Белкаапсаюза, затым наркамам гандлю, наркамам забеспячэння (1931-33). З сак. 1933 нам. старшынi СНК БССР. У сувязi з рэарганiзацыяй савецкага апарата прызначаны наркамам лёгкай прамысловасцi. З вер. 1934 наркам мясцовай прамысловасцi. Член ЦВК СССР (1935-37) i ЦВК БССР (1929-37), старшыня Таварыства старых бальшавiкоў (1933-37). 2.8.1937 вызвалены ад пасады наркама. Арыштаваны 4.9.1937 у Мiнску па адрасе: вул. К.Маркса, д. 2, кв. 21. Асуджаны пазасудовым органам НКВД 9.6.1940 як 'удзельнiк антысавецкай трацкiсцкай арганiзацыi, якая iснавала на тэрыторыi БССР з 1933 г.' да 10 гадоў папраўча-працоўных лагераў з канфiскацыяй маёмасцi. Вызвалены ў канцы 1940-х г. Рэабiлiтаваны судовай калегiяй Вярхоўнага суда БССР 4.4.1956. Асабовая справа Б. ? 6630-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Лiт.: ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 2.
БАЛЬЦЭВIЧ Вацлаў Мартынавiч [1876, в. Лялянцы Лiдскага пав. Вiленскай губ., цяпер Воранаўскi р-н Гродзенскай вобл. - 1902], адзiн з пачынальнiкаў сацыял-дэмакратычнага руху Беларусi. Працаваў краўцом у Вiльнi. Там пазнаёмiўся з Ф.Дзяржынскiм, з якiм выпускаў i распаўсюджваў нелегальную лiтаратуру. У вер. 1897 арыштаваны i зняволены ў турме. У лют. 1899 сасланы ў Вяцкую губ., але ў хуткiм часе ўцёк на радзiму. Перайшоў на нелегальнае становiшча i вёў рэвалюцыйную прапаганду сярод рабочых Вiльнi, Гродна i Коўна. Удзельнiчаў у дзейнасцi Сацыял-дэмакратыi Каралеўства Польскага i Лiтвы, з'яўляўся дэлегатам яе 2 з'езда (жн. 1900) i канферэнцыi (лют. 1901), уваходзiў у Галоўнае праўленне партыi. У 1902 па асабiстай iнiцыятыве рыхтаваў замах на Васiльева, кiраўнiка жандармѓскага ўпраўлення, якi жорстка катаваў яго пасля арышту ў вер. 1897. З-за хваробы на сухоты, ад якой i памёр, замах не здзейснiў.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Рапановiч. Слоўнiк геаграфiчных назваў.
Лiт.: Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego. Warszawa, 1986, т. 1; Płochocki M. Wspomnienia działacza SDKPiL. Warszawa, 1956; ЭГБ, т. 1; БЭ, т. 2.
БАЛЮНIС Iван Адамавiч [1875, Вiленская (?) губ., цяпер Лiтва - 14.4.1938, Смаленск, НКВД], скульптар. З бел. сям'i. Падчас арышту скульптар-лепшчык Смаленскага гарадскога тэатра. Арыштаваны 9.3.1938. Асуджаны 'тройкай' УНКВД за 'шпiянаж i антысавецкую агiтацыю' да ВМП. Расстраляны.
Кр.: Смоленский мартиролог.
БАНДАРОВIЧ Iван Андрэевiч* [1906, в. Драхча Iгуменскага пав. Мiнскай губ., цяпер Чэрвеньскi р-н Мiнскай вобл. - ?], аграном. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Быў жанаты, гадаваў дваiх дзяцей. Падчас арышту аграном Есiльскага раённага сельскагаспадарчага аддзела. Арыштаваны 24.3.1953 у в. Кiйма Есiльскага р-на Акмолiнскай вобл. Асуджаны Акмолiнскiм абл. судом 28.5.1953 за 'антысавецкую агiтацыю i прапаганду' да 5 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны Вярхоўным судом Казахскай ССР 30.9.1964.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў; Рапановiч. Слоўнiк геаѓграфiчных назваў.
Кр.: Хранить вечно.
БАНДАРУК Пётр Iванавiч (МАЛIНОЎСКI Станiслаў Рудольфавiч) [1910, Вiцебск - 20.9.1937, Масква, НКВД], артыст. З бел. сям'i. У 1930-я г. працаваў у Маскоўскiм тэатры 'Мюзiк-Хол'. Арыштаваны 22.8.1937 у Маскве па адрасе: вул. Л.Талстога, д. 21. Асуджаны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 20.9.1937 за 'прыналежнасць да Вiленскай экспазiтуры другога аддзела Польскага Галоўнага штаба i шпiянаж на карысць замежнай дзяржавы' да ВМП. Расстраляны. Пахаваны разам з iншымi ахвярамi на Данскiх могiлках. Рэабiлiтаваны пастановай ваеннай пракуратуры РФ 15.1.1997.
Кр.: Расстрельные списки: Донское кладбище.
БАНДАРЧЫК Хведар Антонавiч [1893, в. Дукора Iгуменскага пав. Мiнскай губ., цяпер Пухавiцкi р-н Мiнскай вобл. - пасля 1931], бел. палiт. i вайсковы дзеяч, педагог. Скончыў Нясвiжскую настаўнiцкую семiнарыю (1914), Мiнскi iнстытут народнай адукацыi (1921). З вер. 1914 выкладаў у Дукорскай пачатковай школе. У кастр. 1914 прызваны ў армiю. Скончыў вайсковае вучылiшча, служыў малодшым афiцэрам у 4-м Нясвiжскiм грэнадзёрскiм палку. У канцы 1917 атрымаў ранг штабс-капiтана. У 1917 уступiў у БСГ, увайшоў у кiраўнiцтва Цэнтральнай беларускай вайсковай рады, адзiн з iнiцыятараў стварэння Беларускага настаўнiцкага хаўрусу ў Мiнску. Быў у складзе Вялiкай беларускай рады, што склiкала I Усебеларускi з'езд. Са студз. 1918 настаўнiчаў у Мiнску i Мiнскiм пав. Сябра БПС-Р. Уваходзiў у Часовы беларускi нацыянальны камiтэт у Мiнску, адзiн з кiраўнiкоў Цэнтральнага беларускага саюза сельскай гаспадаркi. Прымаў удзел у антыпольскiм падпольным руху. У канцы 1921 арыштаваны савецкiмi ўладамi, але хутка адпушчаны. У студз. 1922 прызваны ў Чырвоную армiю. Пасля дэмабiлiзацыi жыў у Дукоры, настаўнiчаў, займаўся краяѓзнаўствам. У 1930 праходзiў па справе 'Саюз Вызвалення Беларусi'.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
Лiт.: Ляхоўскi У. Пачатак тварэння беларускай нацыянальнай школы // Спадчына. 2001. ? 1-2.
БАНДАРЭНКА Васiль Сямёнавiч* [1903, в. Падлужжа Бабруйскага пав. Мiнскай губ., цяпер Глускi р-н Магiлёўскай вобл. - ?], навуковец. З сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Працаваў навуковым супрацоўнiкам у БелАН. Уступiў у ВКП(б). Ажанiўся, гадаваў дзiця. Арыштаваны 1.11.1933 у Мiнску. Асуджаны 'тройкай' НКВД 20.1.1934 як 'член шпiёнскай арганiзацыi' да 3 гадоў пазбаўлення волi. Вызвалены 29.4.1934. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 17.7.1961. Асабовая справа Б. ? 17157-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАНДАРЭНКА Пётр Цiханавiч [21.8(3.9).1901, в. Стара-Зяньковiна Рагачоўскага пав. Магiлёўскай губ., цяпер Старая Зенькавiна Кармянскага р-на Гомельѓскай вобл. - 28.10.1950, Масква, НКВД], ваенны дзеяч, контр-адмiрал. З бел. сялянскай сям'i. У 1919 уступiў у ВКП(б). Скончыў школу рулявых i сiгнальшчыкаў (1923), ваенна-марское палiтвучылiшча (1924), ваенна-палiт. акадэмiю iмя М.Талмачова (1934). У 2-ю сусветную вайну удзельнiк абароны Адэсы, Ачакава, Севастопаля. З 1947 нам. камандуючага Чарнаморскiм флотам па палiт. частцы. Арыштаваны 30.9.1949 у Севастопалi па адрасе: вул. Савецкая, д. 61. Асуджаны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда 28.10.1950 за 'падрыўную работу супраць партыi i савецкага ўрада' да ВМП. Расстраляны. Пахаваны разам з iншымi ахвярамi на Данскiх могiлках. Рэабiлiтаваны 26.5.1954.
БАНЬКО Аляксандр Адамавiч* [1903, ? - 1.10.1938, Уфа, НКВД], навучэнец. З бел. сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Вучыўся ва Уфiмскiм педагагiчным iнстытуце. Арыштаваны 4.7.1938. Асуджаны за 'шпiянаж' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 23.6.1966.
Кр.: Книга памяти жертв политических репрессий республики Башкортостан.
БАНЬКОЎСКI Пётр Iгнатавiч* [1899, в. Дынкiнiшкi Дзвiнскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Даўгаўпiлскi р-н, Латвiя - 28.12.1937, Ленiнград, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту начальнiк цэха Друкарскага двара. Арыштаваны 15.12.1937 у Ленiнѓградзе па адрасе: праспект Мiжнародны, д. 50, кв. 11. Асуджаны 'тройкай' УНКВД Ленiнградскай вобл. 25.12.1937 за 'ўдзел у антысавецкай тэрарыстычнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны.
БАРАВIК Iван Сцяпанавiч [1885, в. Нечарцы Себежскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Себежскi р-н Пскоўскай вобл., Расiя - 9.10.1937, Масква, НКВД], чыноўнiк. З заможнай сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Падчас арышту старшы кансультант Народнага камiсарыята ўнутранага гандлю СССР. Арыштаваны 11.9.1937 у Маскве па адрасе: 2-i Нова-Астанкiнскi зав., д. 25, кв. 6. Асуджаны 'тройкай' НКВД 8.10.1937 за 'контрѓрэвалюцыйную агiтацыю' да ВМП. Расстраляны на палiгоне НКВД 'Аб'ект Бутава'. Рэабiлiтаваны 10.3.1958. Асабовая справа Б. захоўваецца ў ДА РФ.
БАРАВIКОВА (ДАРАШЭВIЧ) Алена Сцяпанаўна* [1894, ? - 2.11.1938, Смаленск, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту загадчыца гаспадаркi Смаленскай дэзастанцыi. Была членам ВКП(б). Арыштавана 31.7.1938. Асуджана 'тройкай' НКВД 14.10.1938 за 'шпiянаж' i 'антысавецкую агiтацыю' да ВМП. Расстраляна.
Кр.: Смоленский мартиролог.
БАРАВIКОЎ Уладзiмiр [н. 21.12.1911 (3.1.1912) ст. Пцiч Мазырскага пав. Мiнскай губ., цяпер Петрыкаўскi р-н Гомельскай вобл.], мастацтвазнавец, педагог, стваральнiк Пiнскай мастацкай галерэi. Арыштаваны органамi НКВД 27.4.1937 у час вучобы на 2 курсе Ташкенцкага педагагiчнага iнстытута. Разам з дацэнтам Собалевым i яшчэ чатырма студэнтамi яго абвiнавацiлi ў стварэннi контррэвалюцыйнай арганiзацыi - так энкавэдысты назвалi папулярны сярод студэнтаў гурток па вывучэннi гiсторыi i фiласофii. Асуджаны пазасудовым органам да 10 гадоў пазбаўлення волi. Этапаваны ў Анежскi канцлагер НКВД Архангельскай вобл. (ст. Плясецкая). Вызвалены ў 1942, але да прызыву ў войска i адпраўкi на фронт яшчэ каля года знаходзiўся ў лагеры. У лют. 1944 на тэрыторыi Эстонii трапiў у палон, адкуль вызвалены 7.4.1945. Дэмабiлiзаваны ў студз. 1946 у Аўстрыi. У СССР у 1947 аднавiў вучобу ў Ташкенце. У студз. 1950 зноў арыштаваны (у доме адпачынку 'Траецкае', куды быў накiраваны за выдатную вучобу ва ун-це). Пасля 9-цi месяцаў катаванняў асуджаны 'за здраду радзiме' да 10 гадоў пазбаўлення волi. Этапаваны ў Пясчаны канцлагер МДБ Караганѓдзiнскай вобл. Казахскай ССР. Вызвалены ў 1956. Пасля адпачынку ў бацькоў у Пiнску накiраваўся ў Ташкент для абароны дыплома (1957). Да 1978 супрацоўнiк Пiнскага краязнаўчага музея. Аўтар публiкацый на тэмы мастацтвазнаўства. Вядомы як арганiзатар мастацкiх выставаў, стваральнiк мастацкай галерэi ў Пiнску. У 1992-96 сябар Беларускай сацыял-дэмаѓкратычнай грамады.
БАРАВЫ Вiктар Восiпавiч [1891, в. Каракулiчы Свянцянскага пав. Вiленскай губ., цяпер Мяѓдзельскi р-н Мiнскай вобл. - ?], рыбак. Пасля 2-й суѓсветнай вайны працаваў у рыбалоўнай арцелi iмя Сталiна (в. Каракулiчы). Асуджаны 27.3.1948 за 'правяѓдзенне антысавецкай прапаганды i варожыя дзеяннi супраць прадстаўнiкоў савецкай улады' да 10 гадоў пазбаўлення волi (пазней заменена на 5 гадоў). Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны (са зняццем судзiмасцi) 9.9.1960.
БАРАДЗЁНАК Антон Iванавiч* [1902, Вiцебск - ?], навуковец. З сям'i службоўца. Атрымаў вышэйшую адукацыю. У пачатку 1930-х г. дацэнт кафедpы эпiзааталогii Вiцебскага ветэрынарнага iнстытута. Арыштаваны 5.1.1933 у Вiцебску па адрасе: Рвулеўскi зав., д. 3. Асуджаны паводле пастановы калегii АДПУ СССР 9.7.1933 як 'член контррэвалюцыйнай шпiёнска-шкоднiцкай арганiзацыi ў сiстэме жывёлагадоўлi' да 5 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 21.8.1956. Асабовая справа Б. ? 10333-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
БАРАДЗIНОЎСКI Яфiм Канстанцiнавiч* [1896, мяст. Ула (Вула) Лепельскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Бешанковiцкi р-н Вiцебскай вобл. - 20.9.1937, Ленiнѓград, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту iнжынер па тэхнiцы бяспекi завода iмя Марцi. Арыштаваны 27.8.1937 у Ленiнградзе. Асуджаны камiсiяй НКВД i пракуратуры СССР 14.9.1937 за 'антысавецкую агiтацыю' i 'контррэвалюцыйную дзейнасць' да ВМП. Расстраляны.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Рапановiч. Слоўнiк геаграфiчных назваў.
Кр.: Ленинградский мартиролог.
БАРАКС Натан Маркавiч* [1898, Брэст - 8.12.1937, Масква, НКВД], службовец. З сям'i рабочага. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Апошняе месца работы - старшы механiк Галоўцаглiны наркамата мясцовай прамысловасцi СССР. Арыштаваны 31.8.1937 у Маскве па адрасе: Крываарбацкi зав., д. 21, кв. 10. Асуджаны 1.12.1937 камiсiяй НКВД СССР за 'шпiянаж' да ВМП. Расстраляны на палiгоне НКВД 'Аб'ект Бутава'. Рэабiлiтаваны пастановай пленума Вярхоўнага суда СССР 18.4.1957
Кр.: Бутовский Полигон.
БАРАНАЎ Аляксей Анiсiмавiч* [1903, в. Рудня Гомельскага пав. Магiлёўскай губ., цяпер Мазырскi р-н Гомельскай вобл. - ?], службовец. З бел. сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Быў жанаты, гадаваў сына. Падчас арышту iнжынер-праекцiроўшчык Упраўлення будаўнiцтва чыгункi. Арыштаваны 19.7.1941 у Акмолiнѓску. Асуджаны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 9.3.1942 за 'антысавецкую агiтацыю i прапаганду' да 10 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны пастановай пленума Вярхоўнага суда СССР 10.2.1960.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Рапановiч. Слоўнiк геаграфiчных назваў.
Кр.: Хранить вечно.
БАРАНОЎСКI Андрэй Юльянавiч [1895, засценак Вялiкiя Машчыцы Слуцкага пав. Мiнскай губ., цяпер Слуцкi р-н Мiнскай вобл. - 1.9.1938, Мiнск, НКВД], дзеяч бел. нацыянальнага руху. З дробнай шляхты. У 1913 скончыў Слуцкае праваслаўнае духоўнае вучылiшча, у 1914 здаў экстэрнам экзамены на званне настаўнiка. У маi 1915 прызваны ў армiю, служыў пiсарам, справаводам. Пасля Кастрычнiцкага перавароту 1917 вярнуўся ў родную вёску. Падчас нямецкай акупацыi працаваў на гаспадарцы. З прыходам бальшавiкоў служыў справаводам у Слуцкiм ваенным камiсарыяце. З пачаткам польска-савецкай вайны эвакуiраваўся ў Роѓслаўль Смаленскай губ. Там пазнаёмiўся з П.Бадуновай, якая накiроўвалася ў Маскву для перагавораў ад iмя ЦК БПСР з бальшавiкамi. Уступiў у члены партыi бел. эсэраў, па заданнi кiраўнiцтва якой вярнуўся на радзiму i стаў iнiцыятарам узнаўлення Слуцкага бел. нацыянальнага камiтэта. Пасля сканчэння Мiнскiх бел. настаўнiцкiх курсаў (1920) выкладаў беларусазнаўства ў слуцкiх школах. Ствараў у Слуцкiм пав. бел. школы, культурнiцкiя арганiзацыi i кааператывы. Адзiн з кiраўнiкоў таварыства 'Папараць-кветка', узначальваў работу яго драматычнай дружыны, рэдагаваў газ. 'Наша Каляiна'. Быў прыхiльнiкам супрацоўнiцтва з бальшавiкамi. Пасля ўзнаўлення ў пав. Савецкай улады ў лiп. 1920 загадваў школьным аддзелам Слуцкага рэўкама. У першай палове 1920-х г. жыў у Слуцку, працаваў настаўнiкам, iнспектарам акруговага аддзела народнай адукацыi. У 1921 i 1922 арыштоўваўся ДПУ па справах бел. эсэраў. Пасля Мiнскiх вышэйшых курсаў беларусазнаўства ў 1924 выкладаў у Аб'яднанай беларускай вайсковай школе ў Мiнску, адначасова працаваў у камiсii Iнстытута беларускай культуры па складаннi слоўнiка бел. вайсковай тэрмiналогii. Удзельнiчаў у лiквiдацыйным з'ездзе партыi бел. эсэраў у чэрв. 1924. У 1930 пазбаўлены работы ў вайсковай школе. З 1933 працаваў у геадэзiчнай майстэрнi Белдзяржтранса наркамата земляробства БССР. Арыштаваны НКВД БССР 26.1.1938. Асуджаны 'тройкай' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 4.2.1960.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
Лiт.: Памяць: Гiсторыка-дакументальная хронiка. Слуцкi раён. Мн., 2001. Кн. 1. С. 257-258; Слуцкi збройны чын 1920 г. ў дакументах i ўспамiнах. Мн., 2001. С. 301-302.
БАРАНОЎСКI Генадзь Фёдаравiч* [1913, в. Машчыцы Слуцкага пав. Мiнскай губ., цяпер Слуцкi р-н Мiнскай вобл. - 21.2.1938, Масква, НКВД], навучэнец. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Падчас арышту курсант Батумскай марской школы. Арыштаваны 13.2.1938 у Батумi на вул. М.Горкага. Асуджаны 'тройкай' пры УНКВД СССР за 'контррэвалюцыйную прапаганду' 19.2.1938 да ВМП. Расстраляны на палiгоне НКВД 'Аб'ект Бутава'. Рэабiлiтаваны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 20.2.1990. Асабовая справа Б. захоўваецца ў ДА РФ.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
Кр.: Бутовский Полигон.
БАРАНОЎСКI Iван Васiлевiч* [1909, Вiцебск - ?], службовец. З бел. сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Ажанiўся, гадаваў дачку. Падчас арышту загадчык маркёрнага (?) бюро трэста 'Казахзолата'. Арыштаваны 1.8.1938 на руднiку Жалымбет Акмолiнскай вобл. Казахскай ССР. Асуджаны 5.7.1939 за 'шкоднiцкую дзейнасць' да 6 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтаваны трыбуналам Туркестанскай ваеннай акругi 29.7.1959.
Кр.: Хранить вечно.
БАРАНОЎСКI Мiхаiл Пятровiч* [6.11.1903, в. Тpуханавiчы Iгуменскага пав. Мiнскай губ., цяпер Капыльскi р-н Мiнскай вобл. - 27.11.1938, Мiнск, НКВД], службовец. Быў членам ВКП(б). У 1930-я г. загадчык клуба Мiнскага ваеннага вучылiшча. Быў жанаты, гадаваў дзiця. Арыштаваны 22.11.1937 у Мiнску па адрасе: вул. Гоpкага, д. 36, кв. 10. Асуджаны паводле пастановы калегii АДПУ СССР 9.12.1937 як 'агент польскiх разведорганаў' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваѓны трыбуналам БВА 29.9.1958. Асабовая справа Б. ?12873-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Назвы населеных пунктаў.
БАРАНОЎСКI Пётр Канстанцiнавiч [1906, в. Дубiнка Магiлёўскага пав., цяпер Магiлёўскi р-н - 26.10.1938, Курск, НКВД], службовец. З бел. сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Падчас арышту начальнiк цэха бiяфабрыкi. Арыштаваны 25.2.1938 у Курску па адрасе: вул. С.Разiна, д. 5. Асуджаны да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 22.9.1956.
Кр.: Книга памяти жертв политических репрессий Курской области.
БАРАНОЎСКI Сямён Давыдавiч [1893, мяст. Дуброўна Горацкага пав. Магiлёўскай губ., цяпер Дубровенскi р-н Вiцебскай вобл. - 21.1.1940, Масква, НКВД], вайсковец. З бел. сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Быў членам ВКП(б). Падчас арышту камѓбрыг, начальнiк пагранiчных войск НКВД Усходнесiбiрскай акругi. Арыштаваны 30.4.1939 у Чыце па адрасе: вул. Пясчанская, д. 8. Асуджаны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 20.1.1940 за 'ўдзел у контррэвалюцыйнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Пахаваны разам з iншымi ахвярамi на Данскiх могiлках. Рэѓабiлiтаваны 31.8.1955.
Кр. геагр.: Волости и важнейшие селения; Рапановiч. Слоўнiк геаграфiчных назваў.
Кр.: Расстрельные списки: Донское кладбище.
БАРАНОЎСКI Якаў Нiчыпаравiч* [1884, в. Млынка Слуцкага пав. Мiнскай губ., цяпер Слуцкi р-н Мiнскай вобл. - 20.7.1938, Свярдлоўск, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту эканамiст 'Прамкаапсавета' (?). Арыштаваны 10.1.1938 у Свярдлоўску. 10.7.1938 асуджаны да ВМП. Расстраляны.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
Кр.: Книга памяти жертв политических репрессий. Свердловская область.
БАРБАРЫЧ Барыс Мiхайлавiч* [1894, ? - 28.9.1937, Смаленск, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Падчас арышту камерцыйны дырэктар ст. Рослаўль. Арыштаваны 15.6.1937. Асуджаны камiсiяй НКВД 23.9.1937 за 'антысавецкую агiтацыю i прапаганду' да ВМП. Расстраляны.
Кр.: Смоленский мартиролог.
БАРБАРЧУК Нiна Iосiфаўна* [1919, Мiнск - ?], медык. З сям'i рабочага. Атрымала вышэйшую медыцынскую адукацыю. Працавала ўрачом у 10-й палiклiнiцы, у 5-й мiнскай бальнiцы. Арыштавана 28.10.1961. Паводле даных следства, на працягу 1960-61 пiсала i рассылала антысавецкiя лiсты. У снеж. 1960 накiравала ананiмны лiст прэзiдэнту ЗША Д.Кенэдзi з крытыкай жыцця ў СССР. 15.1.1962 асуджана за 'антысавецкую агiтацыю' да 5 гадоў папраўча-працоўных лагераў. Далейшы лёс невядомы. Рэабiлiтавана прэзiдыумам Вярхоўнага суда Беларусi 16.12.1991. Асабовая справа ? 32070-с з фотаздымкам захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр.: ДА РФ. Ф. 8131, воп. 31, спр. 91673.
Лiт.: 5810, с. 579.
БАРКОЎСКI Венядзiкт Канстанцiнавiч* [1903, в. Мiхайлава Люцынскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Лудзенскi р-н, Латвiя - 20.9.1938, Масква, 'Камунарка', НКВД], вайсковец. З сям'i службоўца. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Падчас арышту старшы лейтэнант, камандзiр батарэi 176 артылерыйскага палка. Арыштаваны 15.3.1938 у Маскве ў корпусе ? 5 Чарнышэўскiх казарм. Асуджаны ваеннай калегiяй Вярхоўнага суда СССР 20.9.1938 за 'ўдзел у контррэвалюцыйнай тэрарыстычнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 15.8.1962.
БАРОДЗIЧ Цярэнцiй Сцяпанавiч* [21.4.1902, в. Квасынiчы Слуцкага пав. Мiнскай губ., цяпер Слуцкi р-н Мiнскай вобл. - 12.4.1943, Удмурцкая АССР, ГУЛАГ], навуковец. З сялянскай сям'i. Атрымаў вышэйшую адукацыю. Падчас арышту выконваў абавязкi дацэнта МВПI. Быў жанаты, гадаваў дваiх дзяцей. Арыштаваны 21.7.1938 у Мiнску па адрасе: вул. Грушаўѓская, д. 16, кв. 1. Асуджаны асобай нарадай пры НКВД 11.9.1939 як 'агент польскай разведкi' да 5 гадоў паѓпраўча-працоўных работ. Этапаваны ў адзiн з канцлагераў НКВД Удмурцкай АССР. Загiнуў у зняволеннi. Рэабiлiтаваны трыбуналам БВА 22.10.1957. Асабовая справа Б. ? 10951-с захоўваецца ў архiве КДБ Беларусi.
Кр. геагр.: Назвы населеных пунктаў.
БАРОЎКА Iван [н. 1930, Пастаўскi пав. Вiленскага ваяв., цяпер Пастаўскi р-н Вiцебскай вобл.], удзельнiк бел. антысавецкага маладзёжнага руху. У 1944 паступiў у педагагiчнае вучылiшча ў Паставах. Восенню 1945 увайшоў у падпольную арганiзацыю 'За Беларусь', якая вясной 1946 аб'ядналася з глыбоцкай арганiзацыяй СБП. 25.3.1946 браў удзел ва ўрачыстай прысязе сяброў Пастаўскай групы СБП у вёсцы Рамелькi пад Паставамi ў хаце М.Асiненкi. Арыштаваны органамi МДБ у лют. 1947. На судовым працэсе ў Мiнску (16-20.6.1947) асуджаны да 10 гадоў папраўча-працоўных канцлагераў. Вызвалены ў 1955.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАРОЎКА Лiна (Ангелiна) [н. 1931, Пастаўскi пав. Вiленскага ваяв., цяпер Пастаўскi р-н Вiцебскай вобл. - ?], удзельнiца антысавецкага маладзёжнага руху. Увосень 1945 падчас навучання ў Пастаўскiм педагагiчным вучылiшчы ўступiла ў падпольную арганiзацыю 'За Беларусь' (з вясны 1946 - Саюз беларускiх патрыётаў). 25.3.1946 брала ўдзел ва ўрачыстай прысязе сяброў СБП. Размнажала яе тэкст для тых, хто ўступаў у арганiзацыю, прадастаўляла кватэру для правядзення сходаў СБП, захоўвала антысавецкую лiтаратуру. Разам з М.Асiненкам зрабiла для арганiзацыi бел-чырвона-белы сцяг. У лют. 1947 арыштавана органамi МДБ. На яе кватэры быў зроблены вобыск, як рэчавы доказ канфiскаваны падручнiк бел. мовы Б.Тарашкевiча. На судовым працэсе ў Мiнску 20.6.1947 асуджана да 10 гадоў пазбаўлення волi. Тэрмiн адбывала ў дзiцячай калонii ў Мiнску, потым у лагеры ў Мардовii. Непасiльная работа i лагерныя ўмовы падарвалi здароўе. Пасля вяртання на радзiму з-за праѓследавання з боку ўладаў пераехала разам з мацi на пастаяннае месца жыхарства ў Рыгу.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАРОЎСКI Iван Аляксеевiч* [1909, Гродзенская губ., цяпер Гродзенская (?) вобл. - 28.9.1938, Уфа, НКВД], службовец. З бел. сям'i. Атрымаў сярэднюю адукацыю. Падчас арышту экскурсавод Уфiмскага музея Рэвалюцыi. Арыштаваны 20.2.1938. Асуджаны як 'член контррэвалюцыйнай арганiзацыi' да ВМП. Расстраляны. Рэабiлiтаваны 3.5.1956.
Кр.: Книга памяти жертв политических репрессий республики Башкортостан.
БАРСУК Алена [н. 1930, в. Барсукi Глыбоцкага пав. Вiленскага ваяв., цяпер Глыбоцкi р-н Вiцебскай вобл. - ?], удзельнiца антысавецкага маладзёжнага руху, сястра Ларысы i Тамары Барсук. Вучылася ў Шкунцiцкай школе, Глыбоцкiм педагагiчным вучылiшчы. Уступiла ў Глыбоцкую групу СБП. 25.3.1946 брала ўдзел у прыняццi прысягi. Пасля першых арыштаў сяброў СБП 9.2.1947 перайшла на нелегальнае становiшча. Вясной 1947 са станцыi Навадруцк спрабавала выехаць у Польшчу, але была арыштавана органамi МДБ. Падчас судовага працэсу ў Полацку (11-12.11.1947) асуѓджана да 10 гадоў папраўча-працоўных работ. Этапавана ў Азёрны канцлагер МДБ Iркуцкай вобл. (Тайшэт). Вызвалена ў 1955.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАРСУК Ларыса [н. 1931, в. Барсукi Глыбоцкага пав. Вiленскага ваяв., цяпер Глыбоцкi р-н Вiцебскай вобл.], удзельнiца антысавецкага маладзёжнага руху, сястра Алены i Тамары Барсук. Вучылася ў Шкунцiцкай школе, Глыбоцкiм педагагiчным вучылiшчы. Уступiла ў Глыбоцкую групу СБП. 25.3.1946 брала ўдзел у прыняццi прысягi. Пасля першых арыштаў сяброў СБП 9.2.1947 перайшла на нелегальнае становiшча. Вясною 1947 са станцыi Навадруцк спрабавала выехаць у Польшчу, але была арыштавана органамi МДБ. Падчас судовага працэсу ў Полацку (11-12.11.1947) асуѓджана да 10 гадоў папраўча-працоўных работ. Этапавана ў Азёрны канцлагер МУС Iркуцкай вобл. (Тайшэт). Вызвалена ў 1955.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАРСУК Тамара [н. 26.3.1929, в. Барсукi Глыбоцкага пав. Вiленскага ваяводства, цяпер Глыбоцкi р-н Вiцебскай вобл. - ?], удзельнiца антысавецкага малаѓдзёжнага руху, сястра Алены i Ларысы Барсук. У 1939-44 вучылася ў Шкунцiцкай школе; увосень 1944 пайшла ў 9 клас Глыбоцкай СШ ? 1. Праз навучэнку школы Лiдзiю Несцяровiч далучылася да маладзёжнай патрыятычнай арганiзацыi СБП. Арыштавана ў сак. 1947 на занятках у школе. Пасля вобыску кватэры, дзе Б. жыла, яе даставiлi ў мiнскую турму. За 3 месяцы знаходжання пад следствам да яе неаднаразова прымянялiся метады фiзiчнага ўздзеяння. 20.6.1947 Б. асудзiлi да 3 гадоў пазбаўлення волi. Тэрмiн адбывала ў Архангельску, Дудзiнцы, Нарыльску. Пасля вызвалення (вясна 1950) вярнулася ў Глыбокае, працягвала вучобу ў СШ ? 1. Паступiць у Горацкую сельскагаспадарчую акадэмiю ёй было адмоўлена па прычыне нядобѓранаѓдзейѓнасцi. Скончыла завочнае аддзяленне Вiцебскага педагагiчнага iнстытута, выкладала ў пачатковай школе ў вёсцы Шчумялi Шаркоўшчынскага р-на Вiцебскай вобл. У 1953 пабралася шлюбам з Iванам Лагуном. У 1958 яны пераехалi ў Глыбокае. Да выхаду на пенсiю ў 1991 працавала настаўнiцай у СШ ? 2.
Лiт.: Гарт. З успамiнаў пра Саюз Беларускiх Патрыётаў. Мн., 1997; Антысавецкiя рухi.
БАРСУКОЎ Казьма Данiлавiч* [1903, в. Макраны Лепельскага пав. Вiцебскай губ., цяпер Бешанковiцкi р-н Вiцебскай вобл. - 30.11.1937, Ленiнград, НКВД], службовец. З бел. сям'i. У 1925 уступiў у ВКП(б). Падчас арышту загадчык планава-эканамiчнага аддзела Ленiнградскага абл. 'зу' (?). Арыштаваны 30.6.1937 у Ленiнградзе па адрасе: 7-я Чырвонаармейская вул., д. 1, кв. 16. Выключаны з ВКП(б). Асуджаны выязной сесiяй ваеннай калегii Вярхоўнага суда СССР у Ленiнѓградзе 30.11.1937 за 'антысавецкую шкоднiцкую дзейнасць' да ВМП. Расстраляны.